Tasavvuf sohbetleri, İslam’ın derin manevi boyutunu anlamaya ve yaşamaya çalışan bir disiplin olan tasavvufun öğretildiği, deneyimlendiği ve müzakere edildiği sohbetlerdir. Tasavvuf sohbetleri, mürşid (manevi rehber) ve dervişler arasında yapılan, Allah’a yakınlaşmayı, ruhsal temizliği ve derin bir manevi anlayışı hedefleyen konuşmalardır. Bu sohbetler, katılımcıların kalplerini arındırmalarına, ahlaki olgunluğa ulaşmalarına ve dünya hayatının geçici olduğunu idrak etmelerine yardımcı olur.

Tasavvuf sohbetlerinin ne kadar önemli olduğu, kalbin sadece ilahi tecellilerin kaynağı olarak meşgul edilmesi konularına yer vereceğiz. Kalbi zararlı, malayani düşüncelerle fikirlerle meşgul etmek, onu oyalamak ancak zulüm olarak tarif edilebilir. Kalb insanın sinesinde alalade bir organ gibi görünse de, ilahi tecellilerin cereyan ettiği yerdir. İslami ve tasavvufi açıdan düşündüğümüzde insan kalbi, bilginin, düşüncenin ve hislerin vücut bulduğu yerdir. Bütün rabbani latifeler, cevherler, tecelliler bu organ vasıtasıyla gerçekleşir. Bu nedenle kalbin ne kadar değerli bir cevher olduğu aşikardır. Zira yüce yaratıcımızın nazar ettiği önemli bir yerdir. Bir çok insanın konuşmasına bakarak aldanabiliriz, oysa onun asıl niyeti kalbinde saklıdır. Bir insan kalbi vasıtasıyla yaratıcısını tanır ve sever.

Tasavvuf Sohbetleri Bağlamında Kalbi Tanımak

Dünyevi eşyalara, metalara, mal ve mülke kalbi bağlamak kötü bir rahatsızlıktır. Yukarıda da zikrettiğimiz gibi kalb Allah’ın nazargahı olduğundan, onun muhabbet ve sevgisinden gayrı düşüncelerin girmesi, kalbin imha olmasına yani ölmesine neden olur. Bu düşünceler ışığında kalbin gıdasının yalnızca yaratıcısını tanımak ve sevmek olduğunu açıkça ifade edebiliriz. Bu nedenle kalbimizin helak olmasını istemiyorsak başka sevgilere yer vermemeliyiz. Kalbin gıdası zikir, ibadet, rahmet, nur, sevgi ve ilahi mutluluktur. Allah rızası için muhabbet etmek, İslam kardeşleriyle sohbet etmektir. Müslümanın vazgeçilmez görevlerinden birisi de sohbettir. Tasavvuf sohbetleri, insan kalbini, nefsini takviye etmek, terbiye etmek için gerekli olan en faydalı metodlardan biridir.

Tasavvuf Sohbetleri İle Şekillenen Hayatlar

Bir çim veya nebat nasıl ki suya muhtaç ise, insan da o kadar tasavvuf sohbetlerine muhtaçtır. İnsan yaşamı sohbet üzerine kuruludur diyebiliriz. Sohbet; kendi cinsinden olanlarla bir olmak, ortak kullanılan bir lisanla dertleşmek, aynı yaşamı üleşmektir. İnsanlar her zaman ünsiyete yoksundur. Ünsiyet, öteki insanlarla yalnızlığını gidermek, derdini anlatmak, sevgiyi paylaşmak ve konuşmaktır. Tek olmak, yalnızlık sadece yüce yaratıcıya ait bir haldir. Gündelik yaşamda bazı ağır delikanlı takılanlardan çok duyarız.

“Yalnız Doğdum, Yalnız Yaşadım, Yalnız Ölürüm”, bunlar olsa olsa duvar yazısı olabilir. Gelmiş geçmiş tüm peygamberler dahi hayatı diğer insanlarla birlikte geçirmiştir. İslamın dünyada tek yaşanmasının mümkünatı yoktur. Hz.Adem (A.S.) yalnız başına bırakılmamış, muhabbet kuracağı Hz. Havva validemiz kendisine eş yaratılmıştır. Burada dikkat ederseniz sohbetin başlangıç tarihinin ne kadar eski olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle diyebiliriz ki; sohbet ve muhabbet kıyamete kadar devam edecektir.

Tasavvuf Sohbetleri Bağlamında Kaç Çeşit Sohbet Vardır?

1. Güzel Sohbet

Güzel kardeşlerim tasavvuf sohbetlerini çok fazla kategoriye ayırmaya hiç gerek yok. Güzel sohbet ve kötü sohbet olarak ayırabiliriz. Güzel sohbetin bir hedefi ve amacı vardır, bunlar hep güzel işlerdir. Bu sohbet türünde helal ve harama son derece dikkat edilir, sürekli ALLAH rızası gözetilir. Güzel sohbetin peydah olması için çevrenin, arkadaşların da güzel olması lazımdır. Peki Güzel arkadaş kimdir? elbette İslam ve dünyaya zarar vermeyen, sürekli hayrı telkin eden, kötülükten nehyeden kişidir.

 2. Kötü Sohbet

Kötü sohbet ise yukarıdakilerin tamamen zıddırır. Kötü arkadaşlar, kötü çevre ile meydana gelir. Kahvehanede, meyhanede, keşhanede, kerhanede güzel sohbete rastlayamazsın. Bu gibi yerlerde bulunanların hem gayesi hem de edebi bozuktur. Buralara takılanlar boş, nahoş, malayani konuşmaktan zevk alır. İnsanlığın şeref ve itibarını yerle yeksan edecek kötü işlere tevessül ederler. Buralarda yalan, gıybet, iftira, dedikodu, bühtan, zan v.b. bütün kötülüklere sıkça rastlanır. Bu tür sohbetlerin yapıldığı topluluklar pistir. Yapan insanlar ise kötü arkadaştır. Bunlardan derhal uzaklaşılması gerekir. Buralara takılıp tövbe etmeyen insanların birbirine düşman oldukları, dostluklarının çabuk bittiği bilinmektedir.

Bana Arkadaşını Söyle, Sana Kim Olduğunu Söyleyeyim

Sohbet insanın içini dışarıya yansıtan bir yansı, bir ayna gibidir. Kişinin neye meylettiğini ve muhabbetini bizlere gösterir, yaratılış fıtratını gösteren bir emaredir. Lafın özü şudur değerli kardeşlerim, bir insan yaşamını paylaştığı dostları ve arkadaşları ile ölçülür ve tanınır. Kişiler sevdikleri ile beraber olur. Bu beraberliği oluşturan, o topluluktaki insanların benzer şeylerden hoşlanmasıdır. Çünkü fıtratlar ve yaratılışlar ortaktır. Ortaklık fazla olunca insanlar birbiriyle çabuk kaynaşır ve birbirlerine ayna olurlar. “Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim” lafı bu anlattıklarımızdan ortaya çıkmıştır.

Samimiyet ve İhlas Eksikse Sağlıklı Bir Sohbet Olmaz

ALLAH (C.C.) rızası için yapılan tasavvuf sohbetlerinin dayanağında ilahi sevgi yani muhabbetullah yatar. Bu sohbet tarzında hakkı öğrenmek, öğretmek, yaşamak vardır. Böylesi sohbet yapılan meclislerde ALLAH (C.C.) yolunda dost olmak ve güzel ahlak sahibi olmak amacı güdülür. Allah yolunda cem olmak, cemaat olmak, iyiliği telkin edip, kötülükten sakındırmak her müslümana farz bir görevdir. Bu farzı ikame etmek için birinci adım iyiliği sevip kötülükten nefret etmektir. İkinci adım ise hep iyilerle beraber olup kötülerden kaçınmaktır.

Üçüncü adım insanları iyiliklere davet edip kötülüklerden sakındırmaktır. Dördüncü en ehemmiyetli adım ise, güzel ahlak sahibi olmak ve bunu bizzat ölene kadar yaşamaktır. Dinin bir nasihatten ibaret olduğunu açıklayan Yüce Peygamberimiz (S.A.V.); bu hadisinde insanları samimiyete, hayra davete, Allahın kitabına, Resulune, Müslümanların başındaki imamlara ve tüm müslümanlara karşı olduğunu belirtmiştir.

Müslümanın Her Hali Sohbettir

Müslümanın ilk görevi, kendi nefsini, diğer müminleri ALLAH’a (C.C.), Kur’an-ı Kerime, sünnete, cem olmaya, müslümanları sevmeye davet etmektir. Bu daveti ilk önce yaşantısıyla, sözleriyle yapmalıdır. İşte bu gerçek sohbetin ta kendisidir. Bu sohbetleri yapan hakiki bir dosttur. Onunla aynı ortamda bulunmak herkese rahmettir. Sohbet için herhangi bir zaman kıstası yoktur. Sohbetin yararlı olmasında iki ana unsur vardır. Bunlar edep ve sevgidir. Gönüller birbirine sevgi ile açılmalıdır. Samimiyet olmalıdır.

Her lahzada ALLAH (C.C.) rızası gözetilmelidir. Bu niyetlerle kurulan ilim ve zikir toplulukları birer sohbet çeşididir. Bir müslüman maddi ve manevi gereksinimlerini karşılamak babında diğer müslüman kardeşiyle hal ve hatır sormalıdır, selamlaşmalıdır. Ondan dua ve iyilik istemelidir. Eğer bir kusur varsa onu düzeltmeli ve nasihatlerde bulunmalıdır. Hülasa hayırda yardımlaşmalı, hakkı öğreterek sabr etmeyi telkin etmelidir.